Pengurusan Psikologi Kekeluargaan: Penelitian Terhadap Keperihalan Khadījah RA dalam Ṣaḥīḥ al-Bukhārī

The Conduct of Family Psychology: A Comprehensive Review of Khadījah RA in Ṣaḥīḥ al-Bukhārī

  • Rahim Kamarul Zaman Department of Aqidah and Islamic Thought, Academy of Islamic Studies, University of Malaya, Kuala Lumpur
  • Mohd Khairul Naim Che Nordin Department of Aqidah and Islamic Thought, Academy of Islamic Studies, University of Malaya, Kuala Lumpur
  • Khairulnazrin Nasir Department of al-Quran and al-Hadith, Academy of Islamic Studies, University of Malaya, Kuala Lumpur
  • Muhammad Adam Abd. Azid Department of al-Quran and al-Hadith, Academy of Islamic Studies, University of Malaya, Kuala Lumpur
Keywords: Conduct, Psychology, Family, Khadījah RA, Ṣāḥīḥ al-Bukhārī

Abstract

The conduct of family psychology is an important element in the development of family institutions. The position of women in the family structure greatly influence their stability. The highlight of Khadījah's Binti Khuwaylid RA descriptions proves her privilege alongside the Messenger of Allah (PBUH). She was also considered the best woman among the Ummahāt al-Mu'minīn. Her ability to maintain the family psychological stability has been a catalyst for the sustainability of Islamic preaching to date. Therefore, this study aims to comprehensively review the description of Khadījah RA in the hadiths narrated in Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. This paper will also analyse the model of family psychology management that Khadījah RA has practised. The application of this theory is based on the qualitative method through a textual analysis approach. The results of this study found that Khadījah RA conducted various methods in managing family psychology that is appropriate for women to apply. In conclusion, the quality portrayed by Khadījah RA deserves to be considered as the best model of Islamic family psychology management.

ABSTRAK:

Pengurusan psikologi kekeluargaan adalah elemen penting dalam pembangunan institusi kekeluargaan. Kedudukan wanita dalam struktur kekeluargaan amat mempengaruhi kestabilannya. Sorotan terhadap keperihalan Khadījah Binti Khuwaylid RA membuktikan keistimewaan beliau di samping Rasulullah SAW. Beliau juga dinobatkan sebagai wanita terbaik dalam kalangan Ummahāt al-Mu’minīn. Keupayaan beliau dalam memelihara kestabilan psikologi kekeluargaan berjaya menjadi pemangkin kelestarian dakwah Islam sehingga kini. Justeru, kajian ini bertujuan membincangkan keperihalan Khadījah RA berdasarkan hadis-hadis yang diriwayatkan dalam Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Makalah ini juga akan menganalisis model pengurusan psikologi kekeluargaan yang telah dipraktikkan oleh Khadījah RA. Kajian berbentuk aplikasi teori ini, digarap berasaskan metode kualitatif melalui pendekatan analisis teks. Hasil kajian ini mendapati keperihalan Khadījah RA adalah sarat dengan pelbagai metode pengurusan psikologi kekeluargaan yang sesuai diaplikasi oleh kaum wanita. Kesimpulannya, kualiti keperihalan Khadījah RA layak dinobatkan sebagai model terbaik pengurusan psikologi kekeluargaan secara Islam.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Rahim Kamarul Zaman, Department of Aqidah and Islamic Thought, Academy of Islamic Studies, University of Malaya, Kuala Lumpur

Ahli akademik berketurunan Pahang yang telah mendapat pendidikan awal di sekolah rendah aliran integrasi di Kuala Lumpur. Kemudian beliau telah melanjutkan pengajian peringkat menengah di Klang dan Bangi. Turut mendapat Sijil Pengajian Bahasa Arab di Pusat Bahasa Arab kelolaan Yayasan Islam Kelantan di Nilam Puri. Seterusnya, Beliau telah mendapat pendidikan peringkat diploma di Jabatan Usuluddin, Kolej Islam Antarabangsa Sultan Ismail Petra (KIAS), Kelantan. Beliau juga telah mendapat pendidikan peringkat Sarjana Muda Usuluddin dengan Kepujian dalam bidang Akidah dan Falsafah di Jabatan Usuluddin dari Universiti Al-Azhar di Kaherah, Mesir.  Seterusnya beliau telah mendapat pendidikan peringkat Sarjana di Jabatan Usuluddin dan Falsafah, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Kini beliau meneruskan pengajian di Jabatan Akidah dan Pemikiran Islam, Universiti Malaya (UM). Beliau banyak menulis kertas kerja dan dibentangkan di seminar-seminar di peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Penulisan beliau merangkumi bidang al-Quran, Hadis, akidah, psikologi, sosiologi dan pemikiran Islam. Beliau turut aktif terlibat dalam lapangan dakwah di peringkat Malaysia dan berpengalaman mengajar di Prague Islamic Center, Czech Republic. Kini beliau bertugas sepenuh masa sebagai pensyarah di Jabatan Usuluddin, Kolej Islam Antarabangsa Sultan Ismail Petra (KIAS), Nilam Puri, Kota Bharu, Kelantan. Beliau boleh dihubungi pada alamat emel: abdulrahimkz51@gmail.com.

References

al-‘Asqalānī, I. Ḥ. (1959). Fatḥ Al-Bārī Sharḥ Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. ed. Muḥammad Fu’ād ‘Abd al-Bāqī. Beirut: Dār al-Ma‘arifah.

al-‘Aynī, B. D. (t.th.). ‘Umdah al-Qārī Sharḥ Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī.

al-‘Utaybī, S. (2009). al-Ruā ‘inda Ahl al-Sunnah wa al-Jamā‘ah wa al-Mukhālifīn. Riyadh: Dār Kunūz al-Ishbīliyā.

al-Amīn, M. M. (2019). أساليب" التزكية" المستفادة من شرح الإمام ابن أبي جَمْرَة لحديث" بدء الوَحْي" دراسة تحليلية. HADIS, 9(17), 79-95. Retrieved from http://hadis.kuis.edu.my/index.php/inhad/article/view/59

Ariffin. R.M.A. (2018) Keperluan indeks kesejahteraan psikologi dalam perkhidmatan awam: Satu tinjauan umum. Jurnal Psikologi & Kaunseling Perkhidmatan Awam Malaysia, (13), 2229-810X.

al-Baghawī. (2000). Maʿālim al-Tanzīl fi Tafsīr al-Qurān. Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī.

Beavers, W. R., & Hampson, R. B. (1990). Successful families: Assessment and intervention. New York: WW Norton & Co.

al-Biqā‘ī, B. D. (2003). Naẓm al-Durar fi Tanāsub al-Āyāt wa al-Suwar. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah.

al-Bukhārī, M. I. (2002). Ṣahīḥ al-Bukhārī. ed. Muḥammad Zahīr Nāṣir. t.tp.: Dār Tawq al-Najāh.

Curimbaba, F. (2002). The dynamics of women's roles as family business managers. Family Business Review, 15(3), 239-252.

al-Dhahabī, S. A. (1985). Siyar ‘Alām al-Nubalā’. ed. Shu‘ayb al-Arnāwūṭ. Beirut: Mu’assasah al-Risālah.

Dunst, C. J., Trivette, C. M. , & Deal, A.G. (1988). Supporting and strengthening families: Methods, strategies and practice. Cambridge, MA: Brookline Books.

Eddy, J. M., & Chamberlain, P. (2000). Family management and deviant peer association as mediators of the impact of treatment condition on youth antisocial behavior. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(5), 857.

Fahrudin, A. (2012). Keberfungsian keluarga: Konsep dan indikator pengukuran dalam penelitian. Sosio Informa, 17 (2).

Families Australia. (2006). Family wellbeing in Australia: A Families Australia vision. Retrieved May 10, 2010 from http://www.familiesaustralia.org.au/ publications/ pubs/policy-familywellbeing.pdf.

Frey, K, Greenberg, M. & Fewell, R R. (1989). Stress and coping among parents of handicapped children: A multidimensional approach. American Journal on Mental Retardation, 94, 240-249.

Hamzah M. Q. (1990). Manār al-Qārī Sharḥ Mukhtaṣar Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. ed. ʿAbd al-Qadīr al-Arnāwūṭ. Damsyik: Maktabah Dār al-Bayān.

Huppert, F. A. (2009). Psychological well‐being: Evidence regarding its causes and consequences. Applied Psychology: Health and Well‐Being, 1(2), 137-164. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1758-0854.2009.01008.x

Ibn ‘Asākir, A. R. M. (1985). Kitāb al-Arba‘īn fī Manāqib Ummahāt al-Mu’minīn Raḥmah Allah ‘Alayhim Ajma‘īn. ed. Muḥammad Muṭ‘ī al-Ḥāfiẓ. Damsyik: Dār al-Fikr.

Ibn Baṭṭāl, ʿA. K. (2003) Sharḥ Ṣaḥīḥ al-Bukhārī li Ibn Baṭṭāl. ed. Yāsir bin Ibrāhīm. Riyadh: Maktabah al-Rushd.

Ibn Hubayrah, Y. M. (1997). al-Ifṣāḥ ‘an Ma‘ānī al-Ṣiḥḥah. ed. Fu’ad ‘Abd al-Mun‘im. t.tp.: Dār al-Waṭan.

Ibn Kathīr. A. F. I. (1994). Tafsīr al-Qurān al-‘Aẓīm. Riyadh: Maktabah Dār al-Salām.

Ibn Manẓūr, M. M. A. (1414H). Lisān al-‘Arab. Beirut: Dār al-Ṣādir.

Iwaniec, D., & Sneddon, H. (2002). The quality of parenting of individuals who had failed to thrive as children. British Journal of Social Work, 32(3), 283-298. DOI: https://doi.org/10.1093/bjsw/32.3.283

al-Kalābādhī, A. N. (1987) al-Hidāyah wa al-Irshād fī Ma‘rifah Ahl al-Thiqqah wa al-Sadād. ed. ʿAbdullah al-Laythī. Beirut: Dār al-Ma‘rifah.

Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat (2014). Pelan Strategik KPWKM 2013-2017.

al-Kūrānī, A. I. (2008). al-Kawthar al-Jārī ilā Riyāḍ Aḥādīth al-Bukhārī. ed. Aḥmad ‘Izz ‘Ināyah. Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī.

Lembaga Penduduk Dan Pembangunan Keluarga Negara. (2011). Laporan Kajian Indeks Kesejahteraan Keluarga Malaysia. Kuala Lumpur: Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga Dan Masyarakat.

Lembaga Penduduk Dan Pembangunan Keluarga Negara. (2016). Dasar Keluarga Negara. Kuala lumpur: Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga Dan Masyarakat.

Lestari, S. (2012). Psikologi keluarga: Penanaman nilai dan penanganan konflik dalam keluarga. Jakarta: Kencana.

McGoldrick, M., Anderson, C. M., & Walsh, F. (eds.). (1991). Women in families: A framework for family therapy. New York, NY: WW Norton & Company.

Mūsā Shahīn. (2002). Fatḥ al-Mun‘im Sharḥ Ṣaḥīḥ Muslim. t.tp.: Dār al-Shurūq.

al-Nawawī, M. Y. S. (1972) Sharḥ al-Nawawī ‘alā Muslim. Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī.

Nikmah, A. (2018). Peningkatan pembelajaran Rasul Ulul Azmi dengan menggunakan teknik jigsaw dan media gambar ilustrasi pada siswa kelas v SDN Tegalombo 04 Pati. Elementary: Islamic Teacher Journal, 6 (1), 22-42.

Nock, S. L. (1992). Sociology of the family (2nd Edition). Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.

O'Brien, K. M. (1996). The influence of psychological separation and parental attachment on the career development of adolescent women. Journal of Vocational Behavior, 48(3), 257-274. DOI: https://doi.org/10.1006/jvbe.1996.0024

Puspitawati, H. (2013). Konsep dan teori keluarga. Departemen ilmu keluarga dan konsumen Fakultas Ekologi Manusia-Institut Pertanian Bogor. Diakses di: http://ikk. fema. ipb. ac. id/v2/imag es/karyailmiah/teori. Pdf

al-Qārī, M. A. M. (2002). Mirqāt al-Mafātīḥ sharḥ Mishkāt al-Maṣābīḥ. Beirut: Dār al-Fikr.

al-Qasṭalāni, S. D. (1904). Irshād al-Sārī li sharḥ Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Mesir: al-Maṭba‘ah al-Kubrā al-Amīriyyah.

al-Qurṭubī, S. D. (1964). al-Jāmiʿ li Aḥkām al-Qurān. ed. Aḥmad al-Bardūnī dan Ibrāhīm aṭfish. Kaherah: Dār al-Kutub al-Miṣriyyah.

Rahmah, M. N. (2015). Romantika rumah tangga Rasulullah SAW. Al-Hiwar: Jurnal Ilmu dan Teknik Dakwah, 3(5).

Rapee, R. M. (2012). Family factors in the development and management of anxiety disorders. Clinical child and family psychology review, 15(1), 69-80. DOI: 10.1007/s10567-011-0106-3

al-Sā‘āti,ʿA. R. M. (t.th). al-Fatḥu al-Rabbānī li Tartīb Musnad al-Imām Aḥmad bin Ḥanbal al-Shaybānī. Beirut: Dār Iḥyā’ al-Turāth al-‘Arabī.

al-Sa‘dī, ʿA. R. (2000). Taysīr al-Karīm al-Raḥmān fi Tafsīr Kalām al-Mannān. Beirut: Mu’assasah al-Risālah.

Sham, F. M. (2016). Elemen psikologi islam dalam silibus psikologi moden: Satu alternatif. Global Journal Al Thaqafah, 6(1), 75-86. DOI: 10.7187/GJAT10520160601

al-Shāmī, M. Y. (1993). Subul al-Hudā wa al-Rashād fi Sīrah Khayr al-‘Ibād. ed. ‘Ādil ‘Abd al-Mawjūd. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Ilmiyyah.

al-Shanqīṭī, M. K. (1995). Kawthar al-Ma‘ānī al-Darārī fi Kashfi Khabāyā Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Beirut: Mu’assasah al-Risālah.

al-Shawkānī, M. A. (1994). Fatḥ al-Qadīr. Damsyik: Dār Ibn Kathīr.

al-Ṭabarī, M. J. (1939). al-Muntakhab min Dhayl al-Madhīl min Tārīkh al-Ṣaḥābah wa al-Tābiʿīn. Beirut: Mu’assasah al-‘Alāmī Li al-Maṭbū‘āt.

al-Ṭabarī, M. J. (2000). Jāmi‘ al-Bayān fi Ta’wīl al-Qurān. ed. Aḥmad Muḥammad Shākir. Beirut: Mu’assasah al-Risālah.

World Health Organization. (2011). Mental Health Atlas. Geneva: WHO Document Production Service.

Zubrick, S.R., Williams, A.A., Silburn, S.R., & Vimpani, G. (2000). Indicators of social and family functioning. Di akses pada May 10, 2010 from http://www.fahcsia.gov.au/sa/families/pubs/familiesisff/ Documents/full_report.pdf.

Published
2020-06-11
How to Cite
Kamarul Zaman, R., Che Nordin, M. K. N., Nasir, K., & Abd. Azid, M. A. (2020). Pengurusan Psikologi Kekeluargaan: Penelitian Terhadap Keperihalan Khadījah RA dalam Ṣaḥīḥ al-Bukhārī: The Conduct of Family Psychology: A Comprehensive Review of Khadījah RA in Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. HADIS, 10(19), 538-550. https://doi.org/10.53840/hadis.v10i19.82
Section
Bahasa Melayu